pexels-mart-production-7699423 2

Leven na moord; Impact op nabestaanden

Door: Britt Uiterwijk

De zus van Jacqueline Beemsterboer werd door haar ex-vriend met een mes van het leven beroofd. Voor Jacqueline stond haar leven op de kop: “Ik was opeens geen zus meer, ik deelde met haar het verleden, heden en de toekomst. Het voelde alsof dat in één klap van mij was afgenomen” (Federatie Nabestaanden Geweldslachtoffers, 2021). Duidelijk is dat een moord enorme impact heeft op de nabestaanden van het slachtoffer. Maar in welke vormen komt die impact op nabestaanden naar voren?

In opdracht van het Ministerie van Justitie en Veiligheid en het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (WODC), hebben Wijk et al. in 2012 onderzoek gedaan naar de gevolgen van moord en doodslag voor de nabestaanden van de slachtoffers. Het betreft een longitudinaal kwalitatief onderzoek, met drie meetmomenten gestrekt over een periode van twee jaar, waarin de respondenten werden geïnterviewd. Uit het onderzoek kwam naar voren dat nabestaanden de impact op verschillende vlakken kunnen merken. Zo worden er vaak psychische, emotionele, lichamelijke, sociale, praktische en juridische gevolgen ervaren (Wijk et al., 2013).

 

Psychische en emotionele gevolgen bij nabestaanden van moord

Veel nabestaanden geven aan gevoelens van boosheid en verdriet te ervaren. Die boosheid voelen zij soms niet alleen richting de dader, maar ook richting politie en justitie, bijvoorbeeld door de manier waarop er door hen is gehandeld. Bij enkelen kan die boosheid omslaan in woede, vertaald in wraakgevoelens. Zo benoemt een van de nabestaanden in het onderzoek: “Ik moet de dader niet tegenkomen, dan doe ik hem wat aan” (Wijk et al., 2013). Tevens noemen sommige nabestaanden schuldgevoelens richting het slachtoffer te ervaren. Verder vonden de onderzoekers dat nabestaanden uiteenlopende emotionele lasten ervaren, variërend van concentratieproblemen en slaapproblemen, tot angsten en suïcidale gedachten. Ook vonden de onderzoekers indicaties dat vrouwelijke nabestaanden gemiddeld een slechtere psychische gezondheid hebben als gevolg van het misdrijf dan mannelijke nabestaanden (Wijk et al., 2013).

 

Lichamelijke gevolgen bij nabestaanden van moord

De meeste nabestaanden geven aan één of meerdere lichamelijke problemen te ervaren ten gevolge van de moord van hun dierbaren (Wijk et al., 2013). Deze klachten kunnen onder andere geheugenproblemen, nekklachten, slaapproblemen, vermoeidheid, energiegebrek, maag-darmklachten en hoge bloeddruk omvatten. Door vaker een momentje van rust te pakken of met behulp van medicatie, zijn deze klachten te reduceren (Wijk et al., 2013).

 

Sociale en praktische gevolgen bij nabestaanden van moord

Verder geven veel nabestaanden aan er moeite mee te hebben om naar buiten te gaan, en het gebeurt regelmatig dat nabestaanden sociale contacten afhouden omdat het voor hen moeilijk is om over de gebeurtenis te praten (Wijk et al., 2013). Uit hetzelfde onderzoek blijkt ook dat de nabestaanden veelal last ervaren bij het onderhouden van sociale relaties. Nabestaanden ondervinden dat sommige vriendschappen veranderen of beëindigen, en daarnaast lopen liefdesrelaties van nabestaanden geregeld stuk. Ook beïnvloedt het misdrijf en de nasleep daarvan de beleving en kijk op de wereld van nabestaanden. Wat betreft praktische gevolgen spelen vaak financiële zaken een rol bij nabestaanden. Dit gaat dan bijvoorbeeld over een afhandeling van schadevergoedingen of verzekeringen (Wijk et al., 2013).

 

Juridische gevolgen bij nabestaanden van moord

Veel nabestaanden ondervinden negatieve ervaringen op juridisch vlak of met autoriteiten. Het gaat bijvoorbeeld om het gesprek met de officier van justitie of politie, gebruikmaken van de schriftelijke slachtofferverklaring, het spreekrecht en/of communicatiefouten. Ook benoemen nabestaanden niet goed geïnformeerd te zijn over de tijd die het forensisch onderzoek van het lichaam van het slachtoffer in beslag neemt en ervaren nabestaanden frustratie omtrent de wijze waarop politie omgaat met de persoonlijke spullen van de overledene (Wijk et al., 2013).

 

Hulp en begeleiding

Nabestaanden van vermoorde dierbaren in Nederland, worden bij de gevolgen die zij hierdoor ervaren tijdens het strafproces begeleid door een zogenoemde casemanager van Slachtofferhulp Nederland (Van Wijk et al., 2012). De begeleiding gaat onder meer in op de verwerking van verlies, hoe om te gaan met pers en sociale media, en tips over praktische en financiële zaken (Hulp na moord of doodslag, z.d.). Daarnaast kunnen nabestaanden terecht bij lotgenootgroepen, onder andere voor hulp bij het rouwproces. (“Slachtofferhulp en herstelbemiddeling”, 2001). Ook biedt Fonds Slachtofferhulp via het Netwerk Traumatisch Verlies, rouwtherapie na moord aan (Fonds Slachtofferhulp, z.d.). In deze behandeling wordt er veelal gewerkt met cognitieve gedragstherapie en Eye Movement Desensitization and Reprocessing (EMDR). Binnen deze therapie wordt er gekeken naar gedachten, gevoelens en gedrag (Mailuhu, 2017).

In de podcast ‘Held In Eigen Verhaal’ vertelt Remco Groenewegen (rouwcoach) over zijn ouders die op jonge leeftijd zijn overleden aan een natuurlijke dood. Ook hij geeft aan rouwtherapie gehad te hebben. Remco zegt: “Rouw is de achterkant van liefde” en merkte dat zijn ervaring om te spreken met iemand die begreep waar hij doorheen ging binnen die therapie zó waardevol was, dat ook hij besloot om te gaan coachen bij rouw en verlies. Volgens Remco is het belangrijk om te leren dat schuldgevoel, boosheid, pijn in je hart en concentratieverlies er allemaal bij horen, dat dat normaal is en dat nabestaanden niet gek zijn (‘Hoe ga je om met rouw en verlies?’, 2020).

 

Kortom, het verliezen van een dierbare door moord heeft grote impact. Nabestaanden ervaren niet alleen mentale gevolgen, maar ook lichamelijke, sociale, praktische/financiële en juridische gevolgen. Slachtofferhulp Nederland zet zich in voor nabestaanden van moord en biedt de hen begeleiding op verschillende vlakken. Daarnaast kunnen nabestaanden geholpen worden bij het rouwproces door lotgenootgroepen of rouwtherapie. De pijn, het verdriet en het gemis zal echter altijd blijven bestaan. 

 

 

Literatuur:

Federatie Nabestaanden Geweldslachtoffers. (2021, 20 februari). Uitgaan of naar de les, waarom met een mes? [Video]. Federatie Nabestaanden Geweldslachtoffers. https://fngnederland.nl

Fonds Slachtofferhulp. (z.d.). Rouwtherapie na moord. Rouw behandeling. https://rouwbehandeling.nl/rouw-na-moord/therapie

Hoe ga je om met rouw en verlies? (I. Enthoven; seizoen 1, aflevering 8). (2020, 29 november). https://open.spotify.com/episode/0YSifjomNrJke0mMLL6YVl?si=M2mW-KLMS1W5KHsg_Xjvmw

Hulp na moord of doodslag: Omgaan met verwerking van verlies. (z.d.). Slachtoffer HULP Nederland. https://www.slachtofferhulp.nl/gebeurtenissen/moord-of-doodslag/#:~:text=Nabestaanden%20van%20moord%20of%20doodslag,ook%20op%20voor%20jouw%20belangen.

Mailuhu, A. (2017). Therapie nabestaanden voor rouw na moord. Huisarts en Wetenschap60(6). https://doi.org/10.1007/s12445-017-0162-0

Slachtofferhulp en herstelbemiddeling. (2001). Justitiële verkenningen27(03).

Van Wijk, A., Van Leiden, I., & Ferwerda, H. (2012). Casemanagement Levensdelicten: Een evaluatie van het project “voorziening voor nabestaanden en slachtoffers van levensdelicten” van Slachtofferhulp Nederland over de periode 2008 tot 2010. In Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum. Bureau Beke. http://hdl.handle.net/20.500.12832/1686

Wijk, A. P., Leiden, I., Ferwerda, H. B., Smulders, A., & Schaap, W. (2013). Over leven na de moord: de gevolgen van moord en doodslag voor de nabestaanden van de slachtoffers en de ondersteuning door Slachtofferhulp Nederland.



pexels-valeria-boltneva-1199957 2

Actieve Leden Diner

Het actieve leden diner zal binnenkort plaatsvinden!

Kom op 4 april gezellig eten samen met alle actieve leden en het bestuur van CIA onder het genot van een (vega)burger. Het zal vanaf 18:30 plaatsvinden in Café de Beurs! De burger, samen met twee drankjes (bier of postmix frisdrank) zullen 10 euro kosten. Wij kijken er naar uit, dus meld je snel aan! 

Actieve Leden Diner 2024

Inschrijfformulier voor het Actieve Leden Diner 2024.

Naam(Vereist)
Geboortedatum(Vereist)
Actief CIA-lid(Vereist)
Deze activiteit is alleen toegankelijk voor actieve leden van CIA.
Privacygegevens(Vereist)
Gedragscode(Vereist)
De gedragscode is te vinden via de volgende link: https://svcia.nl/wp-content/uploads/2023/06/Definitieve-Gedragscode-CIA.docx.pdf
Foto's(Vereist)
Tijdens deze activiteit zullen foto’s worden gemaakt. Hierbij geef ik toestemming voor het publiceren van foto’s waar ik expliciet op sta.
Transactiekosten(Vereist)
Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.