Bij het woord ‘beveiliger’ komt vaak het stereotype beeld op van een grote spierbundel gekleed in een strak pak, die top priority personen 24/7 bewaakt of stoïcijns voor zich uitkijkt voor de ingang van een club. Het verschil is wel vaak dat de beveiligers in de club behoren tot een privaat bedrijf (zoals Securitas) en de andere groep behoort tot een dienst die onderdeel is van de Landelijke Eenheid van de Nationale Politie. Deze laatste groep wordt in dit artikel verder uitgediept: Wat doet deze dienst? Welke gevolgen heeft deze beveiliging op de beveiligde personen? En hoe betrouwbaar is de dienst?
Door: Jill Stigter
Het gaat hier om de Dienst Bewaken en Beveiligen (DBB) die voorheen de Dienst Koninklijke en Diplomatieke Beveiliging (DKDB) heette (Versteegh, 2017). De DBB is verantwoordelijk voor het bewaken van belangrijke personen in Nederland, hieronder vallen onder andere politici, leden van het koninklijk huis of ambassadeurs. Ook worden personen bewaakt die slachtoffer zijn van een concrete dreiging of risico vanwege hun politieke standpunten en meningen, een voorbeeld is de misdaadverslaggever Paul Vughts van Het Parool (Van Dongen, 2018; Stoker & Thijssen, 2018). Een afdeling van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) besluit over wie wordt beveiligd; de Eenheid Bewaking en Beveiliging (EBB). Deze afdeling verzamelt inlichtingen over verschillende dreigingen en risico’s en baseert op basis daarvan of de DBB een opdracht krijgt toegezonden (Stoker & Thijssen, 2018).
Sinds de moord op Pim Fortuyn in 2002 is het aantal beveiligde personen sterk toegenomen (Stoker & Thijssen, 2018; Versteegh, 2017). De beveiligde personen krijgen de naam ‘te beveiligen persoon’ (of TBP) toegeschreven door de dienst. De TBP wordt te alle tijde vergezeld door een persoonsbeveiliger die onder leiding staat van een verantwoordelijke beveiligingsambtenaar. Dit is de zichtbare beveiliging die de TBP geniet, daarnaast staat er vaak een proactief beveiligingsteam klaar die in burger de bestemmingen van de TBP vooraf verkennen en observeren of verdachte personen aanwezig zijn (Stoker & Thijssen, 2018). De werknemers van de DBB hebben vaak een achtergrond als politiefunctionaris of ex-militair en moeten door een strenge controle en test komen voordat ze worden opgeleid tot beveiliger (Schenk, 20104).
De DBB is verantwoordelijk voor het bewaken van belangrijke personen in Nederland en personen die een concrete dreiging ervaren
In 2010 is een onderzoek uitgevoerd naar de invloed die bedreiging en beveiliging hebben op Nederlandse politici (Nijdam, Gersons & Olff, 2010). Er werd onder andere gevraagd naar hoe de respondenten omgingen met de situatie en wat de gevolgen waren voor hun mentale gezondheid. De respondenten bleken verschillende coping strategieën te hebben. Een aantal hanteerden een emotion-focused coping strategy waar ze een vertrouwelijke band opbouwden met de beveiliger, op deze manier voelden ze zich veiliger en hadden ze het gevoel dat ze meer controle over de situatie hadden. Anderen hadden een instrumental coping strategy waar ze de controle probeerden te krijgen over hun beveiligers. Daarnaast ontwikkelden de respondenten symptomen van posttraumatische stess-stoornis (PTSS); ze kregen nachtmerries, ervaarden hypervigilantie (verhoogde alertheid) en sterke concentratieproblemen. Deze symptomen kwamen vaak voor in het begin- en eindstadium van de beveiligingsperiode. Voor een aantal respondenten had het tot gevolg dat ze veranderingen aanbrachten in hoe ze zich publiekelijk presenteerden en uitspraken, een enkeling nam zelfs ontslag nadat ook bedreigingen waren geuit naar de familie. De beveiliging heeft dus een grote invloed op niet alleen het leven en de privacy van een persoon, maar ook zijn mentale gezondheid en functioneren (Nijdam et al., 2010).
De DBB heeft over het algemeen een goede reputatie, maar in 2017 werd een beveiliger verdacht van het doorspelen van vertrouwelijke informatie naar een criminele organisatie (Haenen, 2017). Begin 2018 is hij ook daadwerkelijk vervolgd voor schending van het ambtsgeheim en computervredebreuk (Heilbron, 2018). Deze zaak bracht kort ophef omdat het ging over een (nu oud-)beveiliger van Geert Wilders en resulteerde er ook in dat nader onderzoek werd gedaan naar meerdere werknemers binnen de DBB. Dit was niet de eerste keer dat er een dergelijk onderzoek werd ingesteld (Schravesande, 2016). In 2016 werden kritische uitspraken gedaan in een rapport van een extern onderzoeksbureau over de cultuur binnen de DBB, het leiderschap, de personeelszorg en omgangsvormen (Schravesande, 2016; Versteegh, 2017). Dit resulteerde erin dat het hoofd van de DBB datzelfde jaar ontslag nam. Het nieuwe diensthoofd Harro Kras pleit dan ook voor een grotere en meer diverse dienst in de toekomst.
Bronnen:
Dongen, M. van (2018, 14 maart). Misdaadverslaggever Paul Vughts vertelt hoe het is om overal waar hij heen gaat beveiligd te worden: ‘Het went niet, maar ik kan ermee leven’. De Volkskrant. Verkregen van https://beta.volkskrant.nl
Haenen, M. (2017, 21 februari). Agent bij dienst beveiliging lekte naar Marokkaans-Nederlandse criminelen. NRC Handelsblad. Verkregen van https://www.nrc.nl
Heilbron, B. (2018, 26 maart). Oud-beveiliger Wilders strafrechtelijk vervolgd. NRC Handelsblad. Verkregen van https://www.nrc.nl
Nijdam, M. J., Gersons, B. P., & Olff, M. (2010). Dutch politicians’ coping with terrorist threat. The British Journal of Psychiatry, 197(4), 328-329.
Schenk, W. (2004, 1 november). Commando’s hijsen zich in donker kostuum. De Volkskrant. Verkregen van https://beta.volkskrant.nl
Schravesande, F. (2016, 16 november). Beveiligen is ook: hangen en klagen over declaraties. NRC Handelsblad. Verkregen van https://www.nrc.nl
Stoker, E., & Thijssen, W. (2018, 4 mei). Eén dag leven zoals misdaadjournalisten John van den Heuvel en Paul Vughts. De Volkskrant. Verkregen van https://beta.volkskrant.nl
Versteegh, K. (2017, 22 februari). Beveiligers DBB krijgen veel informatie AIVD. NRC Handelsblad. Verkregen van https://www.nrc.nl
Criminologie In Actie